ดอกดิน ใช้หุงนึ่งข้าว เด่นต้านมะเร็ง แก้ไอ ลดไข้ แก้โรคข้อกระดูก

สารานุกรมสมุนไพรไทย ดอกดิน

คำแปลชื่อพื้นเมือง : ขัดข่า, ขัญ, ดินคู่ (เหนือ : กำแพงดิน, กำแพงหิน, ขยั้นหิน) (ตะวันออกเฉียงเหนือ : งัวหล่อคา, ขาตองหงาย, ต้นหงาย)

ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลาง : ต้นดิน, ต้นดินคู่, ดอนดิน, ดันดิน, ดินคู่
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ : กำแพงดิน, กำแพงหิน, ขยั้นหิน, ขยั้นหินคู่, งัวหล่อคา, ต้นหงาย, ต้นหงายคว่ำ, บัวขาว, บัวดิน
ภาคเหนือ : กำแพงดิน, ขยั้น, ขยั้นหิน, ขัดข่า, ขัญ, จันทน์แปด, จันทน์แปดถิ่น
ภาคใต้ : ต้นดิน, ต้นดินคู่

ชื่ออื่นๆ : Crinum, Finger of the Devil, Mud tree lily, Swamp lily

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Crinum latifolium L.

วงศ์ : Amaryllidaceae

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไม้ล้มลุก มีหัวใต้ดิน ลำต้นค่อนข้างอวบน้ำ สูงประมาณ 25-70 เซนติเมตร ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงเวียนแน่นรอบโคนต้น แต่ดูเหมือนซ้อนกัน ใบมีส่วนโคนเป็นกาบหุ้มลำต้น มีลักษณะยาวและแคบ ปลายใบแหลม ขอบจักเป็นคลื่นๆ มีสีเขียวเข้มเป็นมัน ดอก ออกเป็นช่อที่ปลายยอด มีดอก 6-20 ดอก ดอกย่อยสีขาว มีเส้นสีแดงยาวตามขอบกลีบดอก

ส่วนที่ใช้เป็นยา

หัว

สรรพคุณตามตำรายาไทย

• หัว แก้ไอ ขับเสมหะ แก้ไข้ บำรุงหัวใจ บำรุงปอด: อุดก้อนปอด ขับโลหิตเก่า (คั้นเอาน้ำแห้ง ทานกับเหล้าขาว) บำรุงกำลังเด็กอ่อน ทำให้อ้วนท้วน แก้โรคข้อกระดูก (นำหัวมาคั่ว ตำให้ละเอียด ผสมกับน้ำมันงา หรือ น้ำมะพร้าว ทาหรือพอกบริเวณที่ปวด) แก้ไฟไหม้ น้ำร้อนลวก (นำหัวมาตำคั้นเอาน้ำ หรือ หั่นแว่น นำไปพอกบริเวณที่ถูกไฟไหม้ น้ำร้อนลวก) แก้บวม แก้ปวด ขับพิษ ” แก้มะเร็งโดยเฉพาะมะเร็งที่ต่อมน้ำเหลือง (นำหัวมาคั้นเอาน้ำ 1 แก้วน้ำ ผสมกับเหล้า 1 แก้ว นำมาแช่ในขวดแก้ว 2 อาทิตย์สามารถนำมารับประทานเป็นยาได้ โดยรับประทานหลังอาหารมื้อละ 1 ช้อนแกง)

เกร็ดความรู้

• ดอกดินใช้หุงนึ่งข้าว จะทำให้ข้าวหอมตลบอบอวนไปทั่ว
• หัวดอกดินใช้เป็นยาแก้ท้องเดิน ขับพยาธิ
• ดอกดินชนิดสีชมพูมีคุณสมบัติทางยาเหมือนชนิดสีขาว
• ดอกดินเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่ง นิยมปลูกไว้ในบริเวณบ้าน เนื่องจากดอกดินเมื่ออายุมากๆ จะมีลักษณะเป็นกาบหนาหุ้มรอบลำต้น และด้านในโคนมีน้ำสะอาดขังอยู่ แต่คนโบราณถือว่า หากผู้ใดปลูกดอกดินแล้วดอกดินออกดอกเป็นสีชมพูหรือสีม่วง ถือว่าเป็นของลางร้าย จะเกิดเหตุร้ายกับคนในบ้าน หรือเจ้าของบ้าน
• ดอกดินเป็นไม้ที่ปลูกง่าย ขึ้นได้กับทุกสภาพดิน รวมถึงในที่น้ำท่วมขังได้เป็นเวลานาน จึงเหมาะสำหรับปลูกในพื้นที่ที่มีน้ำขัง เช่น ริมบึง ข้างคู หรือริมแม่น้ำ